Thông tin về khóa tập huấn “Hỗ trợ tâm lý xã hội cho bệnh nhân mắc Covid 19 và gia đình - Psychosocial support for covid-19 patients and families”

Buổi 5: Trao đổi về tình trạng nghiêm trọng của bệnh và

Chăm sóc giảm nhẹ và chăm sóc cuối đời

(Do Bác sĩ, PGS. Eric Krakauer, Đại học Y Harvard; BS. Lê Đại Dương, Bộ môn Chăm sóc giảm nhẹ, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh trình bày)

Những nội dung được trình bày trong buổi hội thảo:

1. Tình trạng bệnh nặng:

- GS Eric Krakauer đã cho biết về thế nào là tình trạng bệnh nặng của bệnh nhân: đó là những người bệnh mắc các bệnh lý trầm trọng như ung thư có nguy cơ tử vong …

- Mục đích của trao đổi về tình trạng bệnh: Giúp cho người nhân viên chăm sóc sức khỏe hiểu biết thêm bệnh nhân và gia đình của họ. Cũng như giúp cho người bệnh và người nhà hiểu về bệnh của họ. Từ đó sẽ xác định mục tiêu chăm sóc cho bệnh nhân.

- Những người tham gia thảo luận: Bác sĩ, nhân viên chăm sóc, nhân viên CTXH, người bệnh và người nhà bệnh nhân.

- Những nguyên tắc trong thảo luận: Bác sĩ hay nhân viên chăm sóc giảm nhẹ cần dựa trên mối quan hệ bình đẳng, tôn trọng, cần có kết nối cảm xúc, thấu hiểu, dựa trên nền văn hóa của bệnh nhân và gia đình.

- Xác định mục tiêu chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân có bệnh lý nặng: Khi xác định mục tiêu chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân, GS chú ý cần : Xác định mục tiêu chăm sóc là gì? Đánh giá mục tiêu đó có những thay đổi theo thời gian như thế nào? Mong muốn của bản thân bệnh nhân và gia đình? Những mục tiêu này cần có sự đồng thuận của bệnh nhân và gia đình. Đặc biệt là cần dựa trên nhận thức, thấu hiểu của những người chăm sóc với bệnh nhân: tình trạng lâm sàng của bệnh và phù hợp với giá trị, quan điểm của bệnh nhân.

Đôi khi ở một số nền văn hóa như Việt Nam, con cái tìm cách kéo dài sự sống cho cha mẹ mà quên tập trung vào mong muốn thực sự của bệnh nhân, vô tình gây ra khó chịu, đau khổ cho bệnh nhân. Do vậy, không nên cố gắng làm đến cùng mà dựa trên mong muốn của bệnh nhân khỏi tác hại về tâm lý của cũng những can thiệp.

Những mục tiêu của chăm sóc giảm nhẹ là:

+ Chữa trị: có thể ko phù hợp với nhiều người bị bệnh quá nặng

+ Duy trì trạng thái tốt nhất có thể của tình trạng bệnh

+ Duy trì sự sống bằng mọi giá

+ Đảm bảo sự thoải mái và đạt chất lượng cuộc sống tốt nhất

+ Phối hợp nhiều hình thức

Những mục tiêu có thể thay đổi trong suốt quá trình điều trị & bản thân bệnh nhân cũng có những mong muốn thay đổi

2. Kĩ năng trao đổi trình trạng bệnh với bệnh nhân và gia đình:

Các bước chuẩn bị trước khi trao đổi: Người chăm sóc giảm nhẹ như nhân viên CTXH trong bệnh viện cần có những sự chuẩn bị như sau:

Cân nhắc suy nghĩ về điều cần nói với người bệnh;

Lựa chọn thời gian hợp lý;

Có một không gian riêng khi tiếp xúc với người bệnh hoặc gia đình người bệnh. Hỏi nhu cầu của bệnh nhân hoặc gia đình về sự có mặt của một ai đó trong buổi thảo luận;

Thái độ với người bệnh: Ngồi ngang vị trí, tôn trọng và để ý đến cảm xúc của người bệnh hoặc gia đình;

Đánh giá về khả năng ra quyết định của họ qua quan sát hoặc tham khảo thông tin y khoa từ bác sĩ;

Tìm hiểu bệnh nhân và người nhà đã biết tình trạng bệnh hiện tại, những hi vọng của họ, mong muốn của họ về thông tin được biết;

Giúp cho người bệnh xóa bỏ những hiểu lầm, hiểu sai về bệnh.

Kĩ năng của người chăm sóc trong việc thông báo thông tin xấu cho người bênh và gia đình

Tránh nói quá nhiều với người bệnh và người nhà bệnh nhân. Có khoảng thời gian để bệnh nhân và người nhà phản ứng và đặt câu hỏi và đảm bảo thông tin được hiểu đúng;

Thể hiện sự đồng cảm. Tránh dùng những từ chuyên môn khó hiểu với bệnh nhân;

Chuẩn bị những phản ứng tiêu cực của người bệnh và gia đình (cảm xúc, hành vi …). Quan sát lắng nghe họ, có thể rời khỏi phòng nếu thấy cần thiết;

Tìm hiểu những thông tin xã hội của người bệnh như thành viên trong gia đình, mối quan hệ với gia đình; công việc, sở thích, giá trị của họ. Những lo lắng, sợ hãi của người bệnh, tình trạng tài chính …

Tìm hiểu mong muốn, hy vọng của bệnh nhân, giúp họ hiểu về tình trạng bệnh lý của họ.

Duy trì/ Ngưng liệu pháp điều trị duy trì sự sống: Điều này đề cập khi: bệnh nhân không thể quyết định sự sống của họ. Họ mong muốn ngừng sự sống. Nhân viên CTXH trong bệnh viện cần tìm hiểu tại sao họ có mong muốn như vậy. Những sự sợ hãi, đau đớn của người bệnh hiện tại là gì? Nhân viên CTXH giúp người bệnh có những chuẩn bị trước khi lìa đời.

2. Chăm sóc giảm nhẹ và chăm sóc cuối đời cho người bệnh

Khi bệnh nhân quá đau đớn bởi bệnh lý của mình và những hoàn cảnh tại bệnh viên, người nhà của học cũng có những đau khổ. Do vậy cần có những hoạt động chăm sóc giảm nhẹ. Chăm sóc giảm nhẹ được coi như là một mệnh lệnh đạo đức.

Chăm sóc giảm nhẹ (giảm bớt nỗi đau) và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân và gia đình - những người đang phải đối mặt với bệnh tật và ảnh hưởng của nó cũng như tình trạng tự vong. Do vậy chăm sóc giảm nhẹ sẽ hỗ trợ cảm xúc xã hội, trạng thái tinh thần và hoàn cảnh xã hội của người bệnh và những vấn đề khác thông qua các hoạt động phòng ngừa, đánh giá và can thiệp sớm. 

Hoạt động chăm sóc giảm nhẹ ngày càng phát triển bởi vì: Giúp người bệnh được chữa lành và kéo dài sự sống; hỗ trợ người bệnh những yếu tố về mặt cảm xúc xã hội mà trong hỗ trợ y khoa còn thiếu. Bởi trong thực tế, nhiều người bệnh khi bị bệnh nặng họ có những lo lắng cho gia đình, cho việc sau khi lìa đời gia đình sẽ như thế nào. Do vậy nhân viên CTXH sẽ cùng với bác sĩ có những hỗ trợ song song trong quá trình hỗ trợ người bệnh điều trị.

Những ai là người cần được chăm sóc giảm nhẹ: Đó là những bệnh nhân ung thư; bệnh đe dọa tính mạng như: Phổi, thận, thần kinh, HIV, người nhiễm Covid; người có thể chết trong 6 tháng tới; người mắc bệnh mãn tính …

Những dịch vụ hỗ trợ chăm sóc giảm nhẹ bao gồm những hoạt động

- Đánh giá và điều trị can thiệp cho người bệnh;

- Tham vấn cá nhân cho người bệnh: Hỗ trợ về cảm xúc xã hội, tình thân để người bệnh vượt qua những lỗi sợ hãi, lo lắng;

- Hỗ trợ người bệnh và gia đình hiểu về tình trạng bệnh lý;

- Giúp bệnh nhân chuẩn bị cho cái chết (viết di chúc,…)

- Cung cấp các dịch vụ cho các thành viên trong gia đình, hòa giải mối quan hệ giữa bệnh nhân với gia đình, hỗ trợ thành viên gia đình sau những mất mất đau buồn.  

            Ngoài ra cũng trợ giúp nhân viên y tế, bác sĩ, nhân viên CTXH cùng ngành tránh khỏi những mệt mỏi trong quá trình điều trị và hỗ trợ.

Những địa chỉ cung cấp dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh và gia đình:

+ Chăm sóc tại nhà

+ Chăm sóc tại các trung tâm y tế xã phường tại cộng đồng

+ Tại bệnh viên.

Không chỉ giới thiệu những kiến thức lý thuyết Bác sĩ, PGS. Eric Krakauer với kinh nghiệm thực hành với các bệnh nhân và là người tham gia những nghiên cứu, các dự án về chăm sóc giảm nhẹ tại các quốc gia trong đó có Việt Nam đã chia sẻ những câu chuyện, trải nghiệm của bản thân trong hoạt động chăm sóc giảm nhẹ đối với bệnh nhân để những người tham gia có cái nhìn sâu sắc về vai trò của nhân viên CTXH trong bệnh viên về hoạt động chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân. Ông đã có những chia sẻ thú vị khi làm việc tại Việt Nam với môi trường văn hóa ảnh hưởng của Phật giáo hoặc câu nói của Chủ tịch Hồ Chi Minh gửi tới các y bác sĩ “Lương y như từ mẫu” là dẫn chứng sinh động cho hoạt động chăm sóc giảm nhẹ trong hỗ trợ điều trị bệnh nhân.